Chính phủ mới đây đã công bố Nghị định 104/2024/NĐ-CP, quy định chi tiết về Quỹ phát triển đất. Nghị định này sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1 tháng 8 năm 2024.
Quỹ phát triển đất là một tổ chức tài chính nhà nước độc lập, không thuộc ngân sách nhà nước, và do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định thành lập. Quỹ hoạt động dưới sự quản lý trực tiếp của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, và được thiết lập nhằm bảo toàn và phát triển vốn mà không nhằm mục đích lợi nhuận.
Quỹ phát triển đất có tư cách pháp nhân, với đầy đủ các yếu tố pháp lý như con dấu, tài khoản ngân hàng riêng, và thực hiện hạch toán độc lập. Vốn điều lệ của quỹ được xác định rõ ràng, và tên gọi chính thức của quỹ là “Quỹ phát triển đất” kèm theo tên của tỉnh hoặc thành phố trực thuộc trung ương nơi quỹ hoạt động.
Nhiệm vụ của Quỹ phát triển đất bao gồm:
- Quản lý và phát triển vốn: Quỹ phải đảm bảo việc bảo toàn và phát triển vốn thông qua các hoạt động đầu tư và quản lý tài chính.
- Ứng vốn và thu hồi vốn: Quỹ thực hiện các nhiệm vụ ứng vốn theo quyết định của cơ quan hoặc người có thẩm quyền. Việc thu hồi vốn ứng cũng phải tuân thủ các quy định tại Điều 114 của Luật Đất đai năm 2024, Nghị định này, và các quy định pháp luật liên quan.
- Tuân thủ quy định pháp luật: Quỹ cần thực hiện các quy định về quản lý tài chính, tài sản, kế toán, kiểm toán, và các quy định pháp luật khác có liên quan.
- Xử lý vi phạm và kiểm tra: Nếu phát hiện tổ chức được ứng vốn vi phạm quy định về sử dụng vốn hoặc chậm hoàn trả, quỹ có quyền quyết định dừng hoặc thu hồi vốn ứng. Quỹ cũng phải kiểm tra việc sử dụng vốn ứng và xác định chi phí quản lý vốn ứng theo quy định.
- Báo cáo: Quỹ thực hiện chế độ báo cáo định kỳ và báo cáo đột xuất về tình hình quản lý và sử dụng vốn hoạt động của quỹ theo yêu cầu của cơ quan, người có thẩm quyền.
- Thực hiện các nhiệm vụ khác: Quỹ có trách nhiệm thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định tại Nghị định này và pháp luật liên quan.
Nghị định cũng quy định rõ quyền hạn của Quỹ phát triển đất, bao gồm:
- Quản lý và điều hành: Quỹ có quyền tổ chức, quản lý, và điều hành hoạt động của mình theo đúng mục tiêu và nhiệm vụ được giao.
- Ban hành quy chế và quy trình nghiệp vụ: Quỹ có quyền ban hành các quy chế và quy trình nghiệp vụ cần thiết để điều hành hoạt động của mình.
- Kiểm tra và xử lý vi phạm: Quỹ có quyền kiểm tra việc tuân thủ mục đích sử dụng vốn ứng của các dự án, xử lý vi phạm theo thẩm quyền hoặc báo cáo cơ quan, người có thẩm quyền xử lý các vi phạm liên quan đến quản lý, sử dụng và hoàn trả vốn ứng.
- Quyền hạn khác: Quỹ có quyền thực hiện các quyền hạn khác theo quy định tại Nghị định này và pháp luật có liên quan.
Quỹ phát triển đất có thể hoạt động theo hai mô hình: mô hình độc lập hoặc mô hình ủy thác, theo quy định của Nghị định.
Cơ cấu tổ chức của Quỹ phát triển đất bao gồm: Hội đồng quản lý, Ban kiểm soát, và cơ quan điều hành nghiệp vụ. Quy định chi tiết về thành phần, nhiệm vụ, quyền hạn, và chế độ làm việc của từng cơ quan này được thực hiện theo các Điều 9, 10, và 11 của Nghị định.
Nếu Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định Quỹ phát triển đất hoạt động theo mô hình độc lập, thì quỹ sẽ tuân theo các quy định tại Điều 9, 10 và 11 của Nghị định. Trong trường hợp Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định ủy thác cho Quỹ đầu tư phát triển địa phương hoặc Quỹ tài chính khác của địa phương quản lý Quỹ phát triển đất, thì quỹ phải tuân theo quy định tại Điều 12 của Nghị định.
Nguồn vốn hoạt động của Quỹ phát triển đất được quy định rõ ràng trong Nghị định:
- Vốn điều lệ: Vốn điều lệ của Quỹ phát triển đất được cấp từ ngân sách địa phương và từ nguồn chênh lệch thu lớn hơn chi (nếu có) sau khi trích lập các quỹ và thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh sẽ trình Hội đồng nhân dân quyết định mức vốn điều lệ ban đầu và vốn điều lệ bổ sung dựa trên tình hình ngân sách địa phương.
- Vốn huy động hợp pháp: Quỹ cũng có thể huy động vốn từ các nguồn hợp pháp khác, bao gồm vốn viện trợ, tài trợ, hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế, tổ chức trong nước và ngoài nước theo chương trình hoặc dự án, cũng như các nguồn vốn hợp pháp khác.
Vốn điều lệ của Quỹ chỉ được sử dụng để thực hiện nhiệm vụ ứng vốn và hoàn trả vốn ứng theo quy định của Nghị định.
Sử dụng vốn hoạt động của Quỹ phát triển đất theo Nghị định bao gồm:
- Ứng vốn cho các dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước: Quỹ ứng vốn cho chủ đầu tư thực hiện các nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định pháp luật về đất đai và nhà ở, trừ các dự án đầu tư từ nguồn vốn khác ngoài ngân sách nhà nước.
- Ứng vốn cho tổ chức phát triển quỹ đất: Quỹ giúp tạo lập và phát triển quỹ đất tái định cư và đấu giá quyền sử dụng đất để nộp ngân sách nhà nước.
- Ứng vốn cho chính sách hỗ trợ đất đai: Quỹ ứng vốn cho các tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số.
- Ứng vốn cho các nhiệm vụ khác: Quỹ có thể ứng vốn cho các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật.
Việc ứng vốn từ Quỹ được thực hiện theo quy định tại Điều 15 và Điều 16 của Nghị định, và việc hoàn trả vốn ứng phải tuân theo Điều 18. Nghị định sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1 tháng 8 năm 2024.
